De les van Scrooge: let als leidinggevende op je lichaamstaal

Een keer in de twee jaar organiseert mijn geboortedorp Wintelre het Charles Dickensfestival. Een weekend lang transformeert het Kempische dorp in een Engels stadje uit de Victoriaanse tijd, de periode waarin Charles Dickens zijn beroemde boek ‘A Christmas Carol’ publiceerde. Ruim honderd volwassenen en kinderen voeren toneelstukjes op. Een van mijn dorpsgenoten vertolkt de rol van Ebenezer Scrooge. Als hij door het dorp loopt, valt aan zijn gezicht en lichaamstaal af te lezen hoe hij zich voelt. Hij speelt zijn rol met verve, voorbijgangers schrikken van dit beroemde, levensechte personage uit de wereldliteratuur.

Aha-Erlebnis

Het Charles Dickensfestival heeft mijn hart gestolen. Als lid van het gilde en de carnavalsvereniging draag ik graag mijn steentje bij. Bij de eerste 5 edities kroop ik in de huid van pastoor, liep ik voorop in de begrafenisstoet en leidde ik een uitvaart die in scène was gezet. Dit jaar wandelde ik samen met mijn vrouw als een van de notabelen door het dorp. Het voordeel van mijn nieuwe rol was dat ik – veel beter dan bij de voorgaande edities – mijn ogen goed de kost kon geven. Ik heb genoten van de bakker die met een deegroller achter de kinderen aanzat, de rondreizende tandarts, de dames van lichte zeden, de geest van Jacob Marley, de dronkenlap en natuurlijk van Ebenezer Scrooge. Terwijl ik de vrek uit het beroemde kerstverhaal van Charles Dickens bezig zag, kreeg ik plotseling een Aha-erlebnis.

Onvoorspelbaar gedrag

Ongetwijfeld heb je wel eens een verfilming gezien van ‘A Christmas Carol’. Als hoofdpersonage is Ebenezer Scrooge een verbitterd man. Inwoners van zijn stadje deinzen terug als hij voorbijloopt. Familieleden (op zijn neef Fred na) zien hem liever gaan dan komen. En zijn werknemers zijn bang voor zijn boze, onvoorspelbare gedrag. Hij blaft ze af, zet ze op hun nummer of stuurt ze weg. Terug naar de Aha-Erlebnis die ik tijdens het Charles Dickensfestival kreeg. Bij het zien van Ebenezer Scrooge viel ineens het kwartje. Ik bedacht me: Scrooge is natuurlijk ook de eigenaar van ‘Scrooge & Marley’, een geldwisselkantoor. In potentie zou ik hem als businesscoach kunnen helpen met een programma van LMI.

Wijze les

Als je hem als leidinggevende bezig ziet – bijvoorbeeld tegen zijn boekhouder Bob Cratchit – valt direct de impact van zijn lichaamstaal en tone-of-voice op. Wat je zegt is belangrijk, hoe je het zegt is nog veel belangrijker. Als Scrooge op het einde van de film zijn les heeft geleerd, weten de mensen niet wat ze zien. Zijn uitstraling is vrolijker dan ooit, zijn boodschap veel positiever. Raar maar waar, ik moest denken aan een intakegesprek dat ik onlangs bij een klant had. De directeur in kwestie kreeg tijdens een functioneringsgesprek van één van zijn medewerkers te horen dat hij altijd boos was. De directeur ontkende, maar daarmee haalde hij het vervelende gevoel bij zijn medewerker niet weg. Soms heb je een spiegel nodig om te zien hoe je over komt op anderen. Die spiegel mocht ik in een aantal sessies voor hem zijn.

Mooie metafoor

Natuurlijk had ik de directeur kunnen trakteren op 3 nachtelijke bezoeken van geesten. Figuurlijk gesproken dan. Uiteraard heb ik hem niet vergeleken met het personage Scrooge. Ik heb hem wel aan het denken gezet. Nu ik dit blog in de week voor Kerstmis schrijf, is Scrooge een mooie metafoor voor de boodschap die ik wil overbrengen. Veel directeuren en leidinggevenden zijn zich niet bewust van de impact die hun non-verbale communicatie heeft. Een klein subtiel gebaar, een bepaalde oogopslag of een intonatie in de stem hebben soms verstrekkende gevolgen. De directeur uit het bovenstaande voorbeeld kan hierover meepraten.

Bewustzijnsverandering

Als je metamorfose van Scrooge in ‘A Christmas Carol’ ziet en begrijpt, dan heb je net als Scrooge een wijze les geleerd. Als je zelf spreekt, dan heb je vaak niet in de gaten hoe je boodschap en gedrag overkomen op anderen. Voor een leidinggevende is het cruciaal om hier wel bewust van te zijn of te worden. Van de boodschap die je overbrengt, bestaat immers maar 7 procent uit taal of verbale communicatie. De tone-of-voice neemt 38 procent in beslag en je lichaamstaal bepaalt 55 procent van je communicatie. Krijg je als leidinggevende het verwijt dat je boodschap anders overkomt dan je bedoelt? Dan is het de hoogste tijd voor een bewustzijnsverandering. Graag help ik je een handje om in je eigen spiegel te kijken.